۱۳۹۵ دی ۱۰, جمعه

افغانستان و نشست سه جانبه در ماسکو

وحید «مژده»

روز 27 دسامبر در ماسکو نشست سه جانبه میان چین، فدارسیون روسیه و پاکستان در مورد افغانستان تدویر یافت. چنین نشست بدون شرکت نماینده ای از دولت افغانستان، موجب اعتراض وزارت امور خارجه و پارلمان افغانستان گردید. در نشست ماسکو تقاضا به عمل آمد تا نام های بعضی از رهبران طالبان از لیست سیاه حذف گردد تا آنها بتوانند در مذاکرات صلح شرکت نمایند.
طالبان از مدتها قبل این تقاضا را از جامعۀ جهانی داشتند تا بتوانند به منظور سهم گیری برای مذاکرات صلح، آزادانه مسافرت نمایند اما امریکا حاضر به این کار نبود. هرچند طالبان در نشست ماسکو حضور نداشتند، اما یکی از خواست های آنان از در این نشست تائید شد. چنین تقاضا از طرف چین و روسیه یعنی دو کشور از اعضای شورای امنیت که در عین زمان از قدرت های بزرگ جهانی نیز به شمار می آیند، قدمی بسوی مشروعیت طالبان در سطح بین المللی است.

آنچه که در این میان عجیب می نماید، همراهی پاکستان با این تقاضاست. پاکستان با استفاده از لیست سیاه، هر زمانیکه اراده می کرد، رهبران حرف ناشنو طالبان را به زندان می انداخت و یا می کشت. از ملا عبیدالله تا ملا برادر، استاد یاسر و اخیرا ملا احمد الله مطیع وبسیاری دیگر به چنین سرنوشت مواجه شدند. حتی می توان گفت این لیست طالبان را گروگان پاکستان ساخته بود.
از طرف دیگر پاکستان در گذشته با بازشدن دفتر قطر به این دلیل مخالف بود که به نمایندگان طالبان امکان تماس با کشور های دیگر را بدون نظارت پاکستان میسر ساخت. اکنون اگر نام رهبران طالبان از لیست سیاه حذف گردد، آنها بدون مشکل قادر به مسافرت به هر کشور خواهند بود که این به معنی تضعیف نقش پاکستان در پروسۀ صلح افغانستان است.
پس چرا باید پاکستان با چنین تقاضا همراه شود؟ همراهی پاکستان با این خواست نشان از چالش هایی دارد که پاکستان در سطح بین المللی با آن مواجه شده و این کشور را دچار انزوا ساخته است. با ازدیاد مشروعیت طالبان در سطح بین المللی، دیگر رابطه با این گروه رابطه با تروریسم به شمار نخواهد آمد و پاکستان با حمایت روسیه و چین، از فشار های امریکا نجات خواهد یافت. پس می توان گفت پاکستان با دل ناخواسته مجبور به همراهی با این خواست شده است.
اما حکومت افغانستان نیز از این موضوع نگران است. در این اواخر رابطه میان طالبان و فدارسیون موجب بروز نگرانی هایی در افغانستان شده است. چنین شایعات تازگی ندارد و در گذشته حتی افواهاتی شنیده شد که گویا بعضی از فرماندهان طالبان در شمال افغانستان با رهبران فدراسیون روسیه در تاجیکستان دیدار داشته اند.
نشست سه جانبه در ماسکو موجب گردید تا مشرانو جرگه مقامات امنیتی کشور را برای توضیح فرا خواند. رئیس ادارۀ امنیت ملی کشور در این نشست، نگرانی کشور های همسایه از فعالیت های داعش در افغانستان را عامل اصلی توجه این کشور ها به طالبان دانست که کاملا درست است. ضمیر کابلوف نمایندهء خاص فدراسیون روسیه برای افغانستان در 23 دسامبر 2015 در مصاحبه با آژانس خبری انترفاکس روسیه گفته بود که: "با توجه به حضور گروه داعش در افغانستان، در این رابطه میان منافع ما و طالبان، نوعی نزدیکی ایجاد شده است". وی همچنان به وجود کانال های ارتباطی میان مسکو و طالبان در مورد تبادلهء اطلاعات نیز اشاره کرده بود. منظور وی از این سخن این بود که "دشمن دشمن می تواند دوست تلقی گردد".
همانگونه که اتحاد شوروی از بیم به قدرت رسیدن مجاهدین بنیادگرا در سال 1979 میلادی به افغانستان لشکر کشید، در مرحلۀ بعدی برای مقابله با طالبان تندرو به همان مجاهدینی روی آورد که بیش از نه سال با آنها جنگیده بود، اکنون برای مقابله با داعش، با طالبانی نزدیک شده است که پنج سال حکومت مجاهدین را در برابر آنان کمک کرد.
حکومت وحدت ملی این سوال را مطرح می سازد که چرا فدارسیون روسیه نمی خواهد با این حکومت کمک کند تا با داعش به مقابله برخیزد اما از همان آغاز این سروصدا ها، حکومت وحدت ملی خود متهم به حمایت از داعش گردید و این اتهام نیز نه از جانب مخالفین مسلح، بلکه از جانب کسانی مطرح گردید که در داخل دولت بودند در مقابل حکومت وحدت ملی به این اتهام های سنگین هیچ جوابی نداد و این اشتباه بود که در نتیجه نگرانی کشور های منطقه بیشتر شد و سرانجام آنها را مجبور به نزدیک شدن با طالبان ساخت.
پس بهتر است پارلمان افغانستان از سیاست های غلط حکومت وحدت ملی که با بزرگنمایی در مورد داعش موجب ایجاد چنین فرصتی برای طالبان شدند، انتقاد نماید.
اما تا آنجا که مسئله به کمک فدارسیون روسیه به طالبان رابطه می گیرد، تاکنون شرایط طوری نیست که فدراسیون روسیه به طالبان کمک نظامی یا مالی نماید. هنوز حضور داعش در شمال افغانستان چیزی بیش از یک شایعه نیست که بیشتر از طریق رسانه های وابسته به امریکا پخش می شود و ماسکو این را خوب می داند.
از جانب دیگر ماسکو امیدوار است که با رفتن ترامپ رئیس جمهور منتخب امریکا به قصر سفید، روابط میان فدارسیون روسیه و ایالات متحدۀ امریکا بهبود یافته و تنش های موجود در روابط دو کشور کاهش یابد. در چنین شرایط، روسیه روابط خود با طالبان را در حد تماس های سیاسی برای محافظت جان اتباعش در افغانستان محدود نگه داشته است که این کار تنها محدود به روسیه نیست. این همان کاری است که موسسات مربوط به سازمان ملل نیز انجام می دهند.
دفتر سیاسی طالبان در قطر مدعی است که ادارات سازمان ملل متحد در افغانستان برای حفظ جان کارمندانش، همه روزه با این دفتر در تماس اند و شماره های موتر های خود و مشخصات کسانی را که با این موتر ها در ولایات مختلف افغانستان سفر می کنند، در اختیار این دفتر قرار می دهند تا از خطرات احتمالی جلوگیری شده باشد. به همین دلیل نیز زمانیکه معیاد کار آقای «نیکولاس هیسم» نمایندۀ سابق سازمان ملل در افغانستان به پایان رسید، او برای خداحافظی و تشکر از دفتر طالبان به دوحه رفت.
اگر خواست نشست سه جانبه در ماسکو تحقق یابد و نام رهبران مذاکره کنندۀ طالبان از لیست سیاه حذف گردد، می توان آنرا یک قدم مثبت به سوی صلح دانست. در عین حال نشست سه جانبه در ماسکو نشان داد که قدرت های منطقوی به صورت روزافزون به تامین صلح در افغانستان توجه نشان می دهند و این مسئله نیز امکان مذاکرات به منظور پایان جنگ در افغانستان را تقویت می نماید.
هرچند دولت افغانستان به این نشست اعتراض دارد و بدون شرکت نماینده ای از دولت افغانستان «حتی در صورت نیت خوب اعضای شرکت کننده نیز آنرا پرسش برانگیز می خواند» اما ضمیر کابلوف، نمایندۀ خاص فدارسیون روسیه برای افغانستان به تاریخ نهم دسمبر در مصاحبه‌ با خبرگزاری انترفکس روسی، این نشست را تداوم دو جلسۀ قبلی در مورد اوضاع افغانستان در بیجنگ و اسلام آباد خوانده و گفته که جلسه بعدی در مسکو صورت می‌گیرد.
با توجه به سابقۀ این گونه جلسات، به نظر می رسد که محل برگزاری جلسه بیشتر مایۀ نگرانی است تا مسایل مورد بحث و پیشنهادات مطرح شده در آن. به جواب این نگرانی اما، سخنگوی وزارت امور خارجۀ روسیه وعده داد که در نشست بعدی از حکومت افغانستان نیز دعوت بعمل خواهد آمد.


هیچ نظری موجود نیست: